මේ දිනවල රටේ ආර්ථිකය ගැන බොහෝ දෙනෙක් කථා කරති. ආර්ථිකය ගැන කථා කිරීමට පෙර රටක ආර්ථිකය සැබෑවටම නංවන පිරිස කවුදැයි හඳුනා ගත යුතුය. රජයේ සේවකයාද ගණකාධිකාරී වරයාද නිතීඥයාද ඔවුන්ගේ සේවා සැපයීම මගින් රටේ ආර්ථිකයට යම් පමණකින් දායක වෙති. එනමුත් රටේ ආර්ථිකය නැංවීමෙහි ලා දායක වන ප්‍රමුඛ කණ්ඩායම එරට ව්‍යවසායකයෝ වෙති. රටේ දැන් පවතින වාස්තවික තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගතහොත් නිෂ්පාදනයේ සහ අපනයනයේ යෙදෙන ව්‍යාපාරිකයෝ එයිනුත් ප්‍රමුඛතම වෙති.
ඔවුන් ගැනත් කථා කිරීමට පෙර මෙරට තිබෙන සංස්කෘතික වටිනාකම් ගැන සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමි.
අපේ රටේ සංවෘත ආර්ථිකය පැවති 1977ට පෙර යුගයේ මෙරට ව්‍යවසායකයන්ට පුළුල් සමාජය තුළ එතරම් පිළිගැනීමක් තිබුනේ නැත. ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල වඩාත් පිළිගැනීමක් තිබුනේ උගතුන්ට සහ වෘත්තිකයන්ටය.
ව්‍යවසායකයා බොහෝවිට සලකනු ලැබුවේ අයුතු ලාභ ලබන්නකු ලෙසය. පැරණි ගමක මුදලාලි කෙනෙකුට වඩා වෙද මහතාට හෝ ගුරුවරයාට සමාජ පිළිගැනීමක් තිබුණි. උගතාද වෘත්තිකයා ද ව්‍යවසායකයා ද දීමේ සහ ගැනීමේ නියුතු වෙති. උගතා සිය දැනුම දී වේතනයක් හෝ යම් ගෙවීමක් හෝ ලබයි. වෘත්තිකයා ද සිය සේවය දී යම් නිශ්චිත ගෙවීමක් ලබා ගනී. ව්‍යවසායකයා භාණ්ඩ හෝ සේවාවන් හෝ සපයා ඒ වෙනුවෙන් මුදලක් ලබාගනී.
එමතුද නොව සමස්ත සමාජයම පවතින්නේ දීම සහ ගැනීම මතය. භික්ෂුව දායකයාට ධර්මයෙන් අනුශාසනා කර දානය හෝ පිරිකර හෝ ලබා ගනී. සොල්දාදුවා හෝ රණවිරුවා හෝ සිය ශක්තිය පුදා වේතනය හෝ වේතනය සහ අභිමානය හෝ ලබා ගනී. දේශපාලනඥයා සිය සේවය ලබාදී වේතනය සමඟ කොමිස් හෝ කිර්තිය හෝ ඒ දෙකම හෝ ලබාගනී.
රටක් ද අභ්‍යන්තර වශයෙන් නිෂ්පාදනයේ යෙදී සිටින අතර දීමේ සහ ගැනීමේ ද යෙදී සිටී. එනම් අපනයනය සහ ආනයනය වේ.
රටක ආර්ථිකයට ප්‍රමුඛ දායකත්වයක් සපයනු ලබන්නේ එරට ව්‍යවසායකයන් විසිනි. එබැවින් ව්‍යවසායකයන්ට තිබෙන සමාජ පිළිගැනීම වැඩි විය යුතුය. 1977 ට පෙර තිබූ සමාජ වටිනාකම් වලට අනුව ව්‍යවසායකයන්ට තිබුණ පිළිගැනීමට වඩා වැඩි පිළිගැනීමක් දැන් ඔවුන්ට තිබේ. 1977 දී ඇතිවූ ආර්ථිකය මුල් කරගත් පෙරළිය මෙරට බොහෝ උගතුන් විසින් සලකනු ලැබුවේ අවමානයෙනි. එය බල්ලෝ මරාලා හෝ සල්ලි හොයන ක්‍රමයක් ලෙස ඇතැම්හු හැඳින්වුහ.
කෙනෙක් එක්කෝ බුදු විය යුතුය නැතහොත් සක්විති රජ විය යුතුය. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් අධ්‍යාත්මික වශයෙන් සමෘධිමත් විය යුතුය. නැතහොත් ආර්ථික වශයෙන් සමෘධිමත් විය යුතුය.
නැතහොත් ඒ දෙකම විය යුතුය. අපේ රට තිබෙන්නේ මේ දෙකෙන් එකක් වත් ලඟා කර නොගත හැකි හිරවූ තත්ත්වයකය. රටේ ජනතාවගේ අධ්‍යාත්මික දියුණුව සඳහා උරදිය යුත්තෝ ජාතිවාදය පැතිරවීමේ සහ දේශපාලනයේ යෙදී සිටිති.
මේ රටේ ආර්ථිකයේ අනාගතය රැඳී ඇත්තේ රට පුරා විසිරි සිටින සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයන් අතේය. මේ රටේ ශාස්ත්‍රාලයීය උගතුන්ට හෝ දොස්තරවරුන්ට හෝ නීතිඥයන්ට හෝ ලැබෙන සමාජ පිළිගැනීම සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යාපාරිකයන්ටද ලැබිය යුතු යයි මම සිතමි. එමෙන්ම ඔවුන් බොහෝ නව නිර්මාණ කළ යුතුය. නව නිර්මාණ නොමැතිව රටකට නැගී සිටිය නොහැක. කුමාරතුංග මුනිදාස වරෙක මෙසේ සඳහන් කළේය “අළුත් අළුත් දෑ නොතනන ජාතිය ලොව නොනගී. හිඟා කෑම බැරි වුන තැන ලගී ගයා මර ගී.”
නව නිර්මාණ සඳහා අපේ සංස්කෘතිය මගින් අනුබලයක් නොලැබේ. අප විසින් තැනීමට උත්සාහ කරනු ලබන්නේ විප්ලවකාරී දරුවන් නොවේ. සිද්ධාර්ථ වැනි දරුවන් නොවේ. කීකරු දරුවන්ය.
පවතින ක්‍රමයට අනුගත දරුවන්ය. විශ්ව විද්‍යාල වලද සිටින්නේ විප්ලවකාරී දරුවන් නොවේ. ඔවුහු යම් මතවාදයන්ට කීකරු දරුවෝ වෙති. විශ්ව විද්‍යාල වලද බුද්ධිමය සංවාද තිබෙන බව පෙනෙන්නට නොමැත. විද්‍යෝදය විශ්ව විද්‍යාලයේ ප්‍රථම උපකුලපති මෙන්ම මෙරට පහළ වූ විශිෂ්ට ශාස්ත්‍රාලයීය උගතකු වූ වැලිවිටියේ සෝරත හිමියෝ විශ්ව විද්‍යාලයීය සිසුන් විප්ලවකාරී විය යුතු බව ප්‍රකාශ කළහ.
එය ප්‍රචණ්ඩ විප්ලවකාරිත්වයක් නොවේ. බුද්ධිමය විප්ලවකාරිත්වයකි. ගතානුගතිකත්වය අප විසින්ද අපගේ සංස්කෘතිය විසින්ද හළ යුතුය. නිර්මාණශිලිත්වය අප විසින් වැළඳ ගත යුතුය. එය අපගේ ජිවිත වලටද විශේෂයෙන්ම අපගේ ව්‍යාපාර වලටද අති මහත් අනුබලයක් සපයයි.
අපගේ උපාධිධාරීන් බොහෝ විට අපේක්ෂා කරන්නේ රජයේ රැකියා ය. වැඩිපුර වැටුප් ලැබෙන පුද්ගලික අංශයේ රැකියා අතහැර අඩු වැටුප් ලැබෙන රාජ්‍ය අංශයේ රැකියා වලට ගිය උපාධිධාරීන් ගැන මම දනිමි. එයට හේතු වශයෙන් බොහෝ අය සඳහන් කරන්නේ රාජ්‍ය අංශයේ විශ්‍රාම වැටුපක් ලැබෙන අතර මහන්සි වී වැඩ කිරීම අනවශ්‍ය බවයි. මෙවැනි ආරක්ෂණ වාදීන් ගෙන් සහ මෙවැනි කම්මැලියන්ගෙන් රටකට වන යහපතක් නොමැත.
ආරක්ෂණ වාදය අපගේ ප්‍රකට ව්‍යාපාරිකයන්ගේද වෘත්තිකයන්ගේද සංස්කෘතික අංගයක් වී තිබේ. යුද්ධයකදී ආරක්ෂණවාදී වියයුතු අවස්ථාද ප්‍රහාරාත්මක විය යුතු අවස්ථාද තිබේ. උතුරේ තිබූ සිවිල් යුද්ධයට සරත් පොන්සේකා නායකත්වය දෙන විට ඔහු අනුගමනය කලේ ප්‍රහාරාත්මක උපක්‍රමයයි. ඔහු පළමු කොට සතුරාගේ ප්‍රබලම ස්ථානයට පහර දෙමින් ඔවුන්ගේ සේනා බලය අඩු කිරීමට කටයුතු කළේය. ආරක්ෂණ වාදයෙන් කළ හැක්කේ පරාජය වැළැක්වීමයි.
ජයග්‍රහණය සඳහා ප්‍රහාරාත්මක විය යුතුය. අපගේ රට, ප්‍රමාණය වර්ග සැතපුම් 25000 ක් වන ජනගහනය මිලියන 20ක් වන කුඩා රටකි. එබැවින් ආර්ථික ජයග්‍රහණ සඳහා අපගේ කුඩා වෙළෙඳපොළ ආරක්ෂා කිරීම වෙනුවෙන් ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැකසීම යෝග්‍ය නොවේ. අපගේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති සැකසිය යුත්තේ විදේශ වෙළෙඳ පොළ ජයගැනීම උදෙසාය. අපනයන ප්‍රවර්ධනය උදෙසාය.
ඒවා ප්‍රහාරාත්මක ප්‍රතිපත්ති විය යුතුය. මෙම ප්‍රහාරාත්මක ප්‍රතිපත්ති සැකසෙන විට ඒවාට ගැලපෙන ප්‍රහාරාත්මක සේනාවක් අපට සිටිය යුතුය. ජාම බේරාගෙන බිස්නස් කිරීමෙන් රටට වන යහපතක් නොමැත.
ලද දෙයින් සතුටු වීම අපගේ සංස්කෘතියේ ඇති ඉතා වැදගත් අංගයකි. මෙම අංගය අපට ලැබී ඇත්තේ බුදුදහම නිසා විය හැක. එය කම්මැලි කමටද හේතුවක් විය හැකිය. අංගුත්තර නිකායේ චතුක්ක නිපාතයේ එන මහා අරියවංස සූත්‍ර දේශනාව බුදුන් වහන්සේ විසින් එහි ආරම්භයේදී හේතු පාඨ හතකින් වර්ණනා කරණ ලද සුත්‍රයකි.
ථෙරවාදයේ මුදුන් මල්කඩ ලෙස සැලකෙන මහා සතිපට්ඨාන සුත්‍රය උන් වහන්සේ විසින් වර්ණනා කරණ ලද්දේ හේතු පාඨ පහකින් පමණි. මෙම සුත්‍රයේ මූලික හරය ලද දෙයින් සතුටු වීම හෙවත් අල්පෙච්ඡතාවයයි. ධර්මාශෝක රජතුමා විසින් මෙය වෙසෙසින් වර්ණනා කරණ ලද අතර ඉපැරණි කෘතියක් වන රසවාහිනියට අනුව මෙම සුත්‍රය විෂය කරගෙන පැරණි ශ්‍රී ලංකාවේ විහාරස්ථාන වල නිතිපතා රැය පහන් වන තුරු ධර්ම දේශනා පවත්වා තිබේ.
ලද දෙයින් සතුටු වීමේ සංස්කෘතික අංගයේ මුල මෙය විය හැකිය. මෙම ගුණය පුද්ගලික මට්ටමින් ඉතා වැදගත් එමෙන්ම රැකිය යුතු ගුණ ධර්මයක් වන අතර එය රටේ ආර්ථිකය පැත්තෙන් අවගමනයක් ඇති කරයි. ලද දෙයින් සතුටු වෙමින් ව්‍යාපාරයක් හෝ රටක ආර්ථිකයක් හෝ දියුණු කළ නොහැක.
ව්‍යාපාරයක් දියුණු කිරීමට බොහෝවිට නොසන්සිදෙන කුසගින්නක් තිබිය යුතු වේ. එය පුද්ගලයා අධ්‍යාත්මිකව විනාශ කර දැමීමට හේතුවිය හැකි නමුත් එය රටේ ආර්ථික වෘද්ධිය සඳහා අවශ්‍යතාවයකි. එමෙන්ම අධ්‍යාත්මිකව විනාශ නොවී ලද දෙයින් පුද්ගලිකව සතුටු වෙමින් සිය ව්‍යාපාර වෙනුවෙන් නොසන්සිඳෙන කුසගින්නකින් කටයුතු කරමින් ඒවා ඉතා ඉහලට රැගෙන ගිය පුද්ගලයෝ මෙරටද පිටරටද වෙසෙති. එය ජීවන කලාවකි. අල්ලා ගැනීම සහ අතහැරීම පිලිබඳ කලාවකි. ව්‍යාපාරිකයන් විසින් මෙම කලාව ප්‍රගුණ කළ යුතුය.
අපේ රටේ දීර්ඝ කාලයක් පැවති මාක්ස්වාදී අභාසය පුද්ගලික ව්‍යාපාර වලට එරෙහි ජනමතයක් සමාජ ගත කරන්නටද ඉවහල් විය. මාක්ස්වාදය අනුදත් රුසියාව සහ චීනය දැන් එයින් බැහැරව තිබේ. චීනය සමාජවාදී වෙළෙඳපොළ ආර්ථිකය යනුවෙන් නව මොඩලයක් ද ඉදිරිපත් කර ඇත. පුද්ගලික හෝ රාජ්‍ය හෝ ව්‍යාපාර ලාභ ලැබෙන සේ ප්‍රවර්ධනය කෙරෙන එමෙන්ම එම ලාභ බදු ක්‍රමය හරහා රටේ ජනතාවට බෙදී යනසේ සකස් වන ආර්ථිකයක්ද එම ආර්ථිකයට උපකාරී වන ජනතා චින්තනයක් ද අපට අවශ්‍ය වේ.
එම චින්තනය ජීවත්වීම උදෙසා වැඩකරන චින්තනයක් නොව වැඩ කිරීම උදෙසා ජිවත්වන චින්තනයක් විය යුතුය. බුදුන් වහන්සේද ක්‍රිස්තුස් වහන්සේද නබි නායක තුමාද ජීවත්වුයේ වැඩ කිරීම උදෙසාය. ඔවුහු ජීවත්වීම උදෙසා වැඩ කළෝ නොවුහ. නමුත් අප බොහෝ දෙනෙක් වැඩ කරන්නේ ජීවත්වීම උදෙසාය.
එබැවින් රටක් ආර්ථික වශයෙන් වර්ධනය වීම උදෙසා රජයේ ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවේ. එම ප්‍රතිපත්ති සාධනීය විය යුතුවා පමණක් නොව සාධනීය වූ එම ප්‍රතිපත්ති වලට ගැලපෙන චින්තනයක් එරට ජනතාව සතු විය යුතුය. එමෙන්ම එම ප්‍රතිපත්ති වලින් ප්‍රයෝජනය ගැනීමට එරට ජනතාව නිර්භයව ඉදිරිපත් විය යුතුය.
වරලත් ගණකාධිකාරී හර්ෂ ගුනසේන
