මේ දිනවල විපක්ෂයේ ප්‍රධාන සටන් පාඨ බවට පත් වී ඇත්තේ බදු වැඩි නොකරනු යන්න සහ ජනතාවට සහනාධාර දෙනු යන්න ය. මේ කතන්දර දෙක ම කියන්නට පහසු ය. එමෙන් ම ජනප්‍රිය ය. එසේ වුව ද , ප්‍රශ්නය තියෙන්නේ මේ දෙක ම එකවර කරන්නට යන විට ය.
මේ ප්‍රශ්න දෙක ම බරපතළ ලෙස මතුවන්නේ රට මුහුණ දී තිබෙන දරුණු ආර්ථික ර්අබුදය හේතුවෙනි. එක පැත්තකින් කියන්නේ ජනතාව පීඩාවට පත්ව ඇති නිසා බදු වැඩි නොකළ යුතු බව යි. අනෙක් අතට කියන්නේ පීඩාවට පත්ව සිටින ජනතාවට සහනාධාර දිය යුතු බව යි.
ආර්ථික ර්අබුදයෙන් දරුණු ලෙස පීඩාවට පත්ව සිටින ජනයාට සහනාධාර දීම අවශ්‍ය ය. එය රජයක වගකීමක් ද වෙයි. ඒ සඳහා රජයට ආදායම් තිබිය යුතු ය. රජයක ප්‍රධාන ආදායම් මාර්ගය වන්නේ ජනතාවගෙන් අය කර ගන්නා බදු මුදල් ය. බදු නොවන ආදායම් ලෙස තිබෙන්නේ ජනතාවට විවිධ සේවා ලබාදීමෙන් අයකර ගන්නා මුදල් ය. සාමාන්‍යයෙන් එය සාපේක්ෂව කුඩා ප්‍රමාණයකි.
එබැවින් ජනතාවට සහනාධාර දීමට නම් එම මුදල් ජනතාවගෙන් ම ලබාගත යුතු වෙයි. වෙනත් ක්‍රමයක් නැත. මුදල් නෝට්ටු මුද්‍රණය කිරීම ද ක්‍රියාත්මක වන්නේ ජනතාවට බදු ගැසීමක් වශයෙනි. එබැවින් බදු නොගෙන සහනාධාර දෙන්නයි කීම ම ප්‍රශ්නයකි. ඇත්ත වශයෙන් ප්‍රශ්න කළ යුතු වන්නේ බදු ගන්නේ කාගෙන් ද?, එයින් සහන දෙන්නේ කාට ද? යන්න පිළිබඳව ය. එමෙන් ම ජනතාවගෙන් ගන්නා බදු මුදල් නියමාකාරයෙන් ජනතාවගේ යහපත වෙනුවෙන් යොදන්නේ ද යන්න ද ප්‍රශ්න කළ යුතු ය.
එබැවින් ජනතාවට සහනාධාර දීමට නම් එම මුදල් ජනතාවගෙන් ම ලබාගත යුතු වෙයි. වෙනත් ක්‍රමයක් නැත. මුදල් නෝට්ටු මුද්‍රණය කිරීම ද ක්‍රියාත්මක වන්නේ ජනතාවට බදු ගැසීමක් වශයෙනි. එබැවින් බදු නොගෙන සහනාධාර දෙන්නයි කීම ම ප්‍රශ්නයකි. ඇත්ත වශයෙන් ප්‍රශ්න කළ යුතු වන්නේ බදු ගන්නේ කාගෙන් ද?, එයින් සහන දෙන්නේ කාට ද? යන්න පිළිබඳව ය. එමෙන් ම ජනතාවගෙන් ගන්නා බදු මුදල් නියමාකාරයෙන් ජනතාවගේ යහපත වෙනුවෙන් යොදන්නේ ද යන්න ද ප්‍රශ්න කළ යුතු ය.
අද රට වැටී ඇති තත්ත්වයට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් නම් ආණ්ඩුව තමන්ගේ ආදායම් වර් ධනය කර නොගෙන වියදම් කිරීමයි. රටේ පැවැත්මට කිසිසේත් ප්‍රමාණවත් නොවන ලෙස බදු ආදායම් අඩු කර ගනිමින් අනෙක් අතට දරාගත නොහැකි ලෙස වියදම් වැඩි කර ගැනීම අර් බුදයේ ප්‍රධාන හේතුවකි.
අර් බුදයේ සියලු පැති සාකච්චා කිරීම මෙම ලිපියේ අරමුණ නොවුව ද එහි ප්‍රධාන කරුණු අවධාරණය කිරීම අවශ්‍ය වෙයි.
මෙම ර්අබුදයේ හේතු වශයෙන් හඳුනාගත හැක්කේ ප්‍රධාන හේතු දෙකකි. පළමුවැන්න ගෙවුම් ශේෂ හිගයයි. එනම් අපගේ ආනයන වියදම දරා ගැනීමට ප්‍රමාණවත් විදේශ විනිමය ආදායමක් නොමැති වීමයි. එම හිගය මකා ගැනීම අවශ්‍ය ය. ඒ සඳහා ආනයන වියදම් පාලනයත්, විදේශ විනියය ඉපයීම් වැඩි කර ගැනීමත් අවශ්‍ය වෙයි. එනම් අපනයන සංවර්ධනය, විදෙස්ෂ ප්‍රේෂණ වැඩිකර ගැනීම, සංචාරක ව්‍යාපාරය වර් ධනය සහ විදේශ ආයෝජන ලබා ගැනීමයි. එය ප්‍රශ්නයේ එක් පැත්තකි.
අපගේ අවධානය යොමු විය යුතු අනෙක් ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය නම් රටේ අය වැය තුලනය කර ගැනීමයි. එනම් රජයේ වියදම් සහ ආදායම් තුලනය කර ගැනීම යි.
එහි එක් පැත්තක් වන්නේ රජයේ නාස්තිය, දුෂණය, අකාර්යක්ෂමතාවය අවම කරමින් වියදම් කළමනාකරණය කිරීමයි. 21 වැනි සංශෝධනය, ස්වාධින කොමිසන් සභා, සහ තවත් දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ රැසක් ඒ සඳහා අවශ්‍ය වෙයි.
රජයේ පාඩු ලබන සහ අකාර් යක්ෂම ආයතන ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම සහ අවශ්‍ය අවස්ථාවල පෞද්ගලික කරණය ද ඒ සඳහා අවශ්‍ය වෙයි. ජනතාවගේ බදු මුදලින් මේ ආයතන නඩත්තු කිරීම දිගට ම කළ හැකි නොවේ.
ජනතාවගේ බදු මුදල් යෙදවිය යුතු වන්නේ රජය විසින් ජනතාවට ලබා දිය යුතු සේවාවන් කාර් යක්ෂම ලෙස නඩත්තු කිරීම සඳහා ය. එහි දී රජය වියදම් කළ යුතු ක්ෂේත්‍ර මෙන් ම සහනාධාර ලැබිය යුතු පිරිස් ද නිවැරදිව හඳුනා ගනිමින් මුදල් ප්‍රශස්ත ආකාරයෙන් වියදම් කිරීම අවශ්‍ය වෙයි.
ජනතාවගේ බදු මුදල් යෙදවිය යුතු වන්නේ රජය විසින් ජනතාවට ලබා දිය යුතු සේවාවන් කාර් යක්ෂම ලෙස නඩත්තු කිරීම සඳහා ය. එහි දී රජය වියදම් කළ යුතු ක්ෂේත්‍ර මෙන් ම සහනාධාර ලැබිය යුතු පිරිස් ද නිවැරදිව හඳුනා ගනිමින් මුදල් ප්‍රශස්ත ආකාරයෙන් වියදම් කිරීම අවශ්‍ය වෙයි.
මෙහි දී ශ්‍රී ලංකාවේ මෙතෙක් නඩත්තු කළ සහ ප්‍රශ්න නොකළ චින්තනයක් වන්නේ සහනාධාර මානසිකත්වය යි. මේ මොහොතේ සියලු දෙනා සහනාධාර ඉල්ලති. බොහෝ ඉල්ලීම් සාධාරණ විය හැකි ය. එසේ වුවත්, සහනාධාර සඳහා මුදල් ලබාගත හැක්කේ ද ජනතාවගෙන් ම බව අප තේරුම් ගත යුතුව ඇත. මෙතෙක් අප කර ඇත්තේ ආදායමට වඩා වියදම් කරන ගමන් එම වියදම් පියවා ගැනීමට ණය ලබා ගැනීමයි. මෙය ණය ප්‍රශ්නයේ සම්පුර්ණ කතාව නොවුණත් ප්‍රධාන ප්‍රශ්නය එය යි.
කෙසේ වෙතත්, අදටත් බොහෝ සහනාධාර ඉල්ලීම් කරන්නේ ඒවායේ ර්තකානුකුල අවශ්‍යතාවය සැලකිල්ලට ගැනීමකින් තොරව බව පෙන්නේන්නට තිබේ. එමෙන් ම එම මුදල් අවසානයේ යන්නේ තමන්ගේ සාක්කුවෙන් බව ද සැලකිල්ලට ගන්නේ නැත. නැතහොත් තේරෙන්නේ නැත. ඇතැම් විට එය තේරුණත් ජනප්‍රිය දේශපාලනය සඳහා කුහක ලෙස කටයුතු කරනවා ද විය හැකි ය.
කෙසේ වෙතත්, අදටත් බොහෝ සහනාධාර ඉල්ලීම් කරන්නේ ඒවායේ ර්තකානුකුල අවශ්‍යතාවය සැලකිල්ලට ගැනීමකින් තොරව බව පෙන්නේන්නට තිබේ. එමෙන් ම එම මුදල් අවසානයේ යන්නේ තමන්ගේ සාක්කුවෙන් බව ද සැලකිල්ලට ගන්නේ නැත. නැතහොත් තේරෙන්නේ නැත. ඇතැම් විට එය තේරුණත් ජනප්‍රිය දේශපාලනය සඳහා කුහක ලෙස කටයුතු කරනවා ද විය හැකි ය
මෙයට එක උදාහරණයක් ළමා මන්දපෝෂණයට පිලියමක් ලෙස පාසල් සිසුන්ට දිවා ආහාරය දීම සම්බන්ධ ප්‍රශ්නයේ දී ප්‍රකාශයට පත්විය. රජය කීවේ තෝරාගත් පාසල් සඳහා මෙම වැඩ පිළිවෙළ ක්‍රියාවට නගන බව යි. එවිට විපක්ෂ නායකයා කීවේ සියලු පාසල් සිසුන්ට දිවා ආහාරය දිය යුතු බව යි. එවිට කෙනෙකු ප්‍රශ්න කළ යුතු වන්නේ ජනතාවගේ බදු මුදලින් කොළඹ රාජකීය විද්‍යාලයේ සිසුන්ට දිවා ආහාරය දීමේ අවශ්‍යතාවය කුමක්ද? යන්න යි. රාජකීය විද්‍යාලයේ සිසුන් හෝ මව්පියන් හෝ පවා එම ඉල්ලීම නොකරනු ඇත. එලෙස රජයෙන් දිවා ආහාර ලබාදීම අවශ්‍ය නැති පාසල් සිය ගණනක් හෝ දහස් ගණනක් තිබිය හැකිය. සහනාධාර ඉලක්ක ගත කළ යුතු වන්නේ ඒ නිසාය.
මෙහි අනෙක් නොගැලපීම නම් සහනාධාර ඉල්ලන උදවිය ම බදු වැඩි කිරීමට විරුද්ධ වීම යි. මෙය එකිනෙකට පරස්පර කතා දෙකක් එකට කීමකි.
බදු අඩු කිරීම ගැන කතා කළ සහ කතා කරන දේශපාලඥයෝ සහ ආර්ථික විද්‍යාඥයෝ සිටියහ. සිටිති. නමුත් එවැනි උදවිය කියන්නේ රජය කුඩා කළ යුතු බව යි. ව්‍යාපාරික කටයුතු පමණක් නොව අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය සේවය පවා පෞද්ගලික අංශයට පැවරිය යුතු බව ඔවුහු කියති. එසේ කළ රටවල් ඇත. එවිට බදු අඩු කිරීම ද කළ හැකිය. එය එක් තෝරා ගැනීමකි. එහි දී ප්‍රශ්නය මතුවන්නේ දිළිඳු ජනයාගේ සුරක්ෂිතතාවය සම්බන්ධයෙනි. සමාජ විෂමතා වැඩි වීම සම්බන්ධයෙනි.
බදු අඩු කිරීම ගැන කතා කළ සහ කතා කරන දේශපාලඥයෝ සහ ආර්ථික විද්‍යාඥයෝ සිටියහ. සිටිති. නමුත් එවැනි උදවිය කියන්නේ රජය කුඩා කළ යුතු බව යි. ව්‍යාපාරික කටයුතු පමණක් නොව අධ්‍යාපනය සහ සෞඛ්‍ය සේවය පවා පෞද්ගලික අංශයට පැවරිය යුතු බව ඔවුහු කියති. එසේ කළ රටවල් ඇත. එවිට බදු අඩු කිරීම ද කළ හැකිය. එය එක් තෝරා ගැනීමකි. එහි දී ප්‍රශ්නය මතුවන්නේ දිළිඳු ජනයාගේ සුරක්ෂිතතාවය සම්බන්ධයෙනි. සමාජ විෂමතා වැඩි වීම සම්බන්ධයෙනි.
ලෝකයේ අනෙක් පිළිගත් ක්‍රමය නම් ආර් ථිකය පෞද්ගලික අංශයෙන් ක්‍රියාත්මක කරන ගමන් රජයෙන් මහජනයාට ඉහළ සුබ සාධනයක් ලබා දීමයි. සමාජ ප්රජාතන්ත්රවාදී රටවල් ලෙස හඳුන්වන්නේ එබඳු රටවල් ය. නමුත් එම රටවල ලක්ෂණය නම් ජනතාවට සහනාධාර දීම සඳහා ඉහළ බදු අනුපාතයක් පවත්වා ගැනීම යි.
මෙම ක්‍රමය ක්‍රියාත්මක කරන ස්වීඩනයේ ඉහළ බදු අනුපාතය ආදායමෙන් සියයට 52 කි. නොර්වේහි සියයට 46.4 කි.. පින්ලන්තයේ 66.75 කි. ජර්මනියේ සියයට 47.4 කි. ප්‍රංශයේ සියයට 49 කි. ඩෙන්මාර්කයේ 39 .8 කි. බොහෝ යුරෝපා රටවල තත්ත්වය ද එයයි.
1978 දී මාග්‍රට් තැචර් බලයට පත්වීමට පෙර බ්‍රතාන්‍ය පැවතියේ සහනාධාර ක්‍රම රැසක් සහිත සුබසාධන රාජ්‍යයක් වශයෙනි. ඒ විශාල රාජ්‍ය අංශයක් ද සහිතව ය. බදු අනුපාතය පැවතියේ සියයට 83 ක මට්ටමේ ය. තැචර් ගේ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණවලින් පසුව බදු මට්ටම පහළ වැටුනේ සියයට 40 කටය.
1990 ඇමෙරිකාවේ රේගන්ගේ ප්‍රතිසංස්කරණවලට පෙර එරට බදු අනුපාතය සියයට 70 කි. ප්‍රතිසංස්කරණවලින් පසු එය පැවතුනේ සියයට 30 ක් වශයෙනි.
දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස ස්වීඩනයේ රාජ්‍ය බදු ආදායම සියයට 26.9 කි. නොර්වේහි 21.1කි ,නෙදර්ලන්තයේ 24.3 කි. පින්ලන්තයේ 19.8 කි ප්‍රංශයේ 24.8 කි. ඩෙන්මාර්ක් හි සියයට 34 කි. විශාල සමාජ සුබ සාධනයක් කරන රටවල බදු අනුපාත පවතින්නේ ඒ ආකාරයෙනි.
දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයේ ප්‍රතිශතයක් ලෙස ස්වීඩනයේ රාජ්‍ය බදු ආදායම සියයට 26.9 කි. නොර්වේහි 21.1කි ,නෙදර්ලන්තයේ 24.3 කි. පින්ලන්තයේ 19.8 කි ප්‍රංශයේ 24.8 කි. ඩෙන්මාර්ක් හි සියයට 34 කි. විශාල සමාජ සුබ සාධනයක් කරන රටවල බදු අනුපාත පවතින්නේ ඒ ආකාරයෙනි.
නොමිලේ අධ්‍යාපනය, සෞඛ්‍ය සේවාව ඇතුළු විශාල රාජ්‍ය අංශයක් නඩත්තු කරන ශ්‍රී ලංකාවේ මේ වන විට බදු ප්‍රතිශතය දළ ජාතික නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට 8.2 කි. දැන් ඉලක්ක කර ඇත්තේ එය සියයට 15 ට ගෙනෙන්නට ය.
මෙයින් පෙන්නුම් කරනුයේ ශ්‍රී ලංකාව ආදායම් නොලබා වියදම් කරන ආකාරය යි. රජයෙන් සියලු දේ අපේක්ෂා කරන අපේ ජනයා ඒ සඳහා බදු ගෙවන්නට සුදානම් නැත. එවිට රජය කරන්නේ ණය ලබාගෙන වියදම් කිරීම යි. මෙය රට හිඟමනට දමා සහනාධාර ඉල්ලීමකි.
දැන් ප්‍රශ්නය තිබෙන්නේ මෙය දැන්වත් වෙනස් කරන්නට ජනතාව සුදානම් නොවීම යි. එයට උඩගෙඩි දෙන්නේ ඇතැම් දේශපාලඥයින් වීම ද බරපතළ අභාග්‍යයකි.
ආණ්ඩුව ජාත්‍යන්තර මුල්‍ය අරමුදලට පොරොන්දු වී ඇත්තේ අයවැය තුලනය කරගෙන සියයට 2.3 ක් අතිරික්තයක් පෙන්වන බවට ය. එය ද කරන්නේ අද හෙට නොවේ. 2025 දී ය. තවත් අවුරුදු තුනකිනි.
මෙය ගැන ආචාර් ය හර් ෂ ද සිල්වා මන්ත්‍රීවරයා කීවේ “ මේවා කරන්න පුළුවන් ද ? ආණ්ඩුව මේවාට එකඟ වුණේ ඇයි ? “ යනුවෙනි. ඒ මහතා මේ කියන්නේ අපගේ අයවැය පියවා ගන්න තවත් අවුරුදු තුනකිනුත් අපට බැරි වන බව නොවේ ද ? ඒ කියන්නේ තවත් අවුරුදු තුනකින් පසුවත් අපට සිටින්නට වන්නේ ලෝකයෙන් ණයට ගෙන කන ජාතියක් වශයෙන් බව ය. ඒ කියන්නේ අපි ඉන්න හදන්නේ හැමදාම හිඟා කන ජාතියක් වශයෙනි.
එසේ වුවත් අප හැමට සියලු සහනාධාර අවශ්‍ය ය. රජය හිඟා කා ඒ සියල්ල සැපයිය යුතුය. ඒවා නඩත්තුවට බදු ගෙවන්න නම් බැරිය. මේ කියන්නේ ඒකය.
ඉතින් අපි කවදාක ගොඩ යමු ද මේ වළෙන් !
සී ජේ අමරතුංග
(යුක්තිය)
